Παράλειψη σε κυρίως περιεχόμενο.

Φιλοσοφία των συναισθημάτων (Νέο)

Φιλοσοφία

Περιγραφή του μαθήματος

Υπάρχει λογική στον θυμό, τη ζήλεια, ή τη νοσταλγία; Πώς διακρίνουμε ανάμεσα στην αγάπη και την εμμονή, την αιδώ και την ενοχή, τον φθόνο και τη ζήλεια; Και τι είναι τελικά αυτό για το οποίο μιλάμε όταν μιλάμε για το πώς νιώθουμε; Κάθε συναίσθημα διέπεται από τη δική του λογική την οποία η φιλοσοφία επιχειρεί να φωτίσει.

Θα παρουσιάσουμε τις σημαντικότερες απόπειρες ορισμού του συναισθήματος, και θα διερευνήσουμε τις σχέσεις του με τη φαντασία, τη μνήμη, τις πεποιθήσεις, και τις επιθυμίες μας. Θα εστιάσουμε στο φαινόμενο της ντροπής, και θα εξηγήσουμε γιατί αποτελεί το επώδυνο βίωμα μιας ποιότητας ή μιας συμπεριφοράς που αντανακλά την ανικανότητα του ατόμου να ανταποκριθεί στα αιτήματα που θέτουν οι αξίες τις οποίες το ίδιο ενστερνίζεται. Θα εξετάσουμε κατόπιν ένα συναίσθημα που αν και εξαιρετικά οικείο, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να ορισθεί: την αγάπη. Ο κοινός νους προκρίνει τη συνάφεια μεταξύ αγάπης και ενάρετου χαρακτήρα, θεωρώντας ότι οι πράξεις όποιου αγαπά προάγουν τις αρχές της ηθικής. Ως αποκλειστική σχέση μεταξύ δύο προσώπων, όμως, η αγάπη βρίσκεται συχνά στον αντίποδα της ηθικής. Η διερεύνηση αυτού του ζητήματος θα αντλήσει από τον φιλοσοφικό προβληματισμό γύρω από τα φαινόμενα της φιλαυτίας, της εξιδανίκευσης, και της αυταπάτης. Θα διερευνήσουμε επίσης ένα σύνολο θεμελιωδών διαθέσεων, η κατανόηση των οποίων δύναται να μας αποκαλύψει σημαντικές αλήθειες για την ύπαρξή μας. Θα αναλύσουμε τις ποικίλες διαστάσεις της διάθεσης της αγωνίας, και θα εξηγήσουμε τους λόγους για τους οποίους η αγωνία κατέχει στις μέρες μας τόσο σημαντική θέση σε διαφορετικά πεδία των επιστημών του ανθρώπου.

Στο μάθημά μας θα δούμε πώς η σύγχρονη φιλοσοφία ερμηνεύει τα ανθρώπινα πάθη, θα εστιάσουμε στις φωτεινές μα και τις σκοτεινές όψεις των συναισθημάτων, και θα κατανοήσουμε γιατί αποτελούν μέσο ανακάλυψης της πραγματικότητας μα και πολύτιμη πηγή αυτογνωσίας.

Διδάσκων

Αντώνης Χατζημωυσής


Ο Αντώνης Χατζημωυσής είναι Καθηγητής Σύγχρονης Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, και συνιδρυτής της European Philosophical Society for the Study of Emotions. Δίδαξε στο University College London (UCL) και ως προσκεκλημένος καθηγητής στην École des Hautes Études en Sciences Sociales και στο Massachusetts Institute of Technology (MIT). Κύρια έργα του, οι τόμοι Philosophy and the Emotions (Cambridge University Press, 2003), Self-Knowledge (Oxford University Press, 2011), και οι μονογραφίες The Philosophy of Sartre (Routledge, 2011), Ο φόβος (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 2014), Φιλοσοφικά πορτρέτα (Πόλις, 2017), Αιδώς, Αγάπη, Αγωνία (Πατάκης, 2020).

Εθελοντές βοηθοί μαθήματος

Χρίστος Σιδέρας (csideras)
Αλέξανδρος Φασόης (Αlef)
Αρχικός έλεγχος: Φώτω Καλογεροπούλου, Σοφία Ριζοπούλου

Συντελεστές

Βιντεοσκόπηση, μοντάζ και προγραμματισμός ασκήσεων: Έλενα Κολλάτου
Επεξεργασία ήχου: Μανώλης Ζαφειράκης
Υποτιτλισμός: Σοφία Πέτσα

Η βιντεοσκόπηση πραγματοποιήθηκε την άνοιξη του 2022.

Ως εικονίδιο του μαθήματος επιλέχθηκε το έργο του Γιώργου Κόρδη, Σχέδιο για την "Κιχλή" του Σεφέρη (2007).


Με τη δική σας υποστήριξη συνεχίζουμε


Τα μαθήματα του Mathesis προσφέρονται δωρεάν και έτσι θα συνεχίσουν. Μπορείτε να τα παρακολουθήσετε μέχρι τέλους και να συμμετέχετε στα εβδομαδιαία τεστ και την τελική εξέταση. Στα περισσότερα μαθήματα θα σας ζητείται όμως ένα μικρό αντίτιμο –της τάξης των 20€– για την έκδοση της βεβαίωσης επιτυχούς παρακολούθησης, εφόσον βέβαια την δικαιούστε έχοντας εξασφαλίσει την απαιτούμενη ελάχιστη επίδοση του 50%. Για τους ανέργους η βεβαίωση χορηγείται δωρεάν. Από την πλευρά μας θεωρούμε αυτό το μικρό αντίτιμο ως την αναγκαία συμβολή σας για τη συνέχιση της λειτουργίας ενός θεσμού που υπηρετεί δημόσιους σκοπούς χωρίς να δέχεται ούτε ένα ευρώ –άμεσης ή έμμεσης– κρατικής ενίσχυσης. Βασίζεται μόνο σε δωρητική στήριξη —η οποία καλύπτει πλέον μόνο ένα μικρό μέρος των ετήσιων δαπανών του— και εθελοντική εργασία. Η συνέχιση της λειτουργίας του Mathesis απαιτεί λοιπόν και τη δική σας ενεργό στήριξη. Σε αυτό το πνεύμα θεωρούμε αναγκαίο πριν τη συμμετοχή σας στην τελική εξέταση του μαθήματος να αναλάβετε μια ηθική δέσμευση απέναντι στο Mathesis. Ότι αν ολοκληρώσετε επιτυχώς το μάθημα και δικαιούστε τη βεβαίωση παρακολούθησης, θα καταβάλετε το αντίτιμο των 20€ για την απόκτησή της, έστω κι αν δεν έχει μια προφανή χρησιμότητα για σας. Ένα μικρό βήμα για σας, μια αναγκαία συνθήκη όμως για τη δυνατότητα του Mathesis να σας προσφέρει την ποιότητα μαθημάτων που σας προσέφερε μέχρι τώρα.

Σημαντική προσθήκη: Σας ενημερώνουμε επίσης ότι όσοι δεν έχουν εκπληρώσει την ηθική δέσμευση που έχουν αναλάβει σε περισσότερα από 2 μαθήματα των οποίων οι προθεσμίες πληρωμής έχουν λήξει, στα νέα μαθήματα που τυχόν παρακολουθήσουν δεν θα έχουν πρόσβαση στην τελική τους εξέταση, υπό τον όρο βέβαια ότι η μη τήρηση της δέσμευσής τους συνεχίζεται.

ΕΓΓΡΑΦΗ